Ostroga piętowa – przyczyny, objawy i leczenie

Ostroga piętowa to patologiczna narośl kostna (osteofit), jaka pojawia się na kości piętowej na skutek przewlekłego stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego. Tego typu zmiana występuje nawet u 13% populacji (częściej u kobiet niż u mężczyzn), ale tylko u kilku procent powoduje silne dolegliwości bólowe, które znacznie obniżają komfort życia. Najbardziej skuteczną metodą leczenia ostrogi piętowej jest akupunktura.

Przyczyny powstawania ostrogi piętowej

Bezpośrednią przyczyną ostrogi piętowej jest zapalenie rozcięgna podeszwowego. Jest to struktura, która przebiega od podeszwowej strony palców do kości piętowej i ma za zadanie utrzymywać łuk podłużny stopy tak, by zachowała odpowiednią dynamikę w czasie chodu. Rozcięgno podeszwowe jest nieustannie eksploatowane – przy każdym kroku ulega naprzemiennie napięciu i rozciągnięciu. Przy nieprawidłowych obciążeniach może dojść do zmian patologicznych w newralgicznym punkcie, jakim jest miejsce przyczepu rozcięgna do kości piętowej. Mikrourazy i przewlekły stan zapalny w tym obszarze skutkują zmianami zwyrodnieniowymi – odkładaniem się złogów wapnia na guzie piętowym. Powstały osteofit to właśnie ostroga piętowa. Może ona tworzyć się w jednej lub w obu stopach.

Proces powstawania ostrogi na piętach jest długotrwały i składa się na niego wiele czynników. Rozwojowi patologicznej zmiany sprzyjają:

• kontuzje rozcięgna podeszwowego,
• urazy kości piętowej,
• niewłaściwa biomechanika chodu (z nadmiernym naciskiem na kość piętową) np. w związku z płaskostopiem albo na skutek patologii w obrębie stawu skokowego,
• uprawianie dyscyplin sportowych silnie obciążających stopy (zwłaszcza bieganie po twardym podłożu),
• niewygodnie, nieprawidłowo dobrane obuwie (w szczególności – na wysokim obcasie),
• praca w pozycji stojącej,
• otyłość,
• niektóre schorzenia (np. cukrzyca, dna moczanowa),
• podeszły wiek.

Jakie są objawy ostrogi piętowej?

Ostroga piętowa często nie daje żadnych objawów, ale może też powodować silne dolegliwości bólowe najczęściej zaraz po wstaniu porannym, które utrudniają normalne funkcjonowanie. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest ból pięty przy chodzeniu. Może on pojawiać się i ustępować w ciągu dnia. Pacjenci opisują go jako palący, kłujący lub tępy ból pięty od spodu, w przyśrodkowej części kości piętowej.

Inne objawy ostrogi piętowej to m.in.:

• nieprzyjemne uczucie ciepła rozprzestrzeniające się od pięty na całą stopę,
• miejscowy obrzęk zmienionego chorobowo obszaru,
• tkliwość guza piętowego (przy dotyku).

Ból zaostrza się przy chodzeniu boso, po twardym podłożu, a także podczas wchodzenia po schodach czy stania na palcach.

Diagnostyka ostrogi piętowej

Mimo dość charakterystycznych objawów ostrogi piętowej postępowanie terapeutyczne musi zostać poprzedzone wnikliwą diagnostyką. Fizjoterapeuta wykonuje zwykle badanie palpacyjne, a także kieruje pacjenta na badanie RTG, które uwidacznia guz piętowy. Pomocne bywa badanie USG, które pozwala ocenić stan rozcięgna podeszwowego.

Jak leczyć ostrogę piętową?

Nie istnieje jeden schemat leczenia ostrogi piętowej. Wskazane jest działanie dwutorowe czyli szybkie usunięcie i profilaktyka zachowawcza ostrogi lub zapalenia rozcięgna podeszwowego.

W CRF WERAKSO główną terapią leczenia ostrogi piętowej jest akupunktura. Z doświadczenia wiemy, że blokady sterydowe, wstrzykiwania osocza lub fala uderzeniowa czy różne formy rozciągania pozornie zmniejszają ból co w efekcie prowadzi do fazy przewlekłej choroby i zdecydowanie wydłuża proces leczenia.

Profilaktyczną formą terapii jest eliminacja czynników sprzyjających rozwojowi choroby. Może to oznaczać:

• zmianę obuwia,
• redukcję masy ciała,
• korektę dotychczasowej diety,
• częstszy odpoczynek w trakcie stojącej pracy,
• wprowadzenie odpowiedniej rozgrzewki przed wysiłkiem,
• zmniejszenie intensywności treningów.

W leczeniu ostrogi piętowej pomocne są indywidualnie dobrane wkładki ortopedyczne amortyzujące obciążenia kości piętowej podczas chodu.

Współcześnie odchodzi się od praktykowanego niegdyś operacyjnego leczenia ostrogi piętowej, ponieważ obarczone jest ono dużym ryzykiem powikłań i nie daje gwarancji trwałego efektu.

Rehabilitacja w leczeniu ostrogi piętowej

Podstawową rolę w terapii ostrogi piętowej odgrywa rehabilitacja bazująca na zabiegach manualnych i ćwiczeniach. Aby osiągnąć optymalny efekt, fizjoterapeuta zwykle łączy różne metody. Rehabilitacja ostrogi piętowej może obejmować:

• przywrócenie prawidłowej biomechaniki chodu (korektę ustawienia stóp),
• mobilizacje i manipulacje zmierzające do zwiększenia zakresu ruchomości stawu skokowego,
• terapię manualną rozcięgna podeszwowego (np. stretching),
• akupunkturę.

Bardzo ważne w leczeniu ostrogi piętowej są ćwiczenia, które pacjent początkowo wykonuje pod okiem fizjoterapeuty, a po odpowiednim instruktażu – samodzielnie. Służą one rozluźnieniu rozcięgna podeszwowego, a także wzmocnienie struktur, których prawidłowe działanie ogranicza przeciążenia w obrębie stopy, m.in. mięśni podudzia. Do takich ćwiczeń należy np. rolowanie rozcięgna podeszwowego wałkiem rehabilitacyjnym. U pacjentów, którzy przestrzegają zaleceń fizjoterapeuty, dolegliwości bólowe ustępują zwykle po kilku miesiącach rehabilitacji.