Jak skutecznie zapobiec urazom sportowym?

Czym jest uraz?

Z łaciny uraz (trauma) oznacza sytuację oddziaływania jakiegoś czynnika mechanicznego, czy termicznego, która prowadzi do powstawania uszkodzeń w obrębie tkanek. W zależności od danego czynnika oraz jego intensywności może dojść do uszkodzenia o różnym stopniu. Dalsza część artykułu poruszy problem urazów w obrębie aparatu ruchu oraz możliwościach najskuteczniejszego radzenia sobie z nimi.

Uraz sportowy a kontuzja – czym się różnią?

Urazy i kontuzje sportowe to pojęcia, które bardzo często są stosowane zamiennie. Warto jednak pamiętać, że nie są to synonimy, gdyż kontuzja jest skutkiem urazu. Do pourazowych uszkodzeń narządu ruchu możemy zaliczyć stłuczenia, rany, złamania, skręcenia i zwichnięcia. Z kolei kontuzja to obrażenie utrudniające codzienne funkcjonowanie – fizjoterapia przy urazach sportowych polega więc na leczeniu kontuzji, czyli skutków powstałych urazów. Nie można leczyć urazów, gdyż tego rodzaju sytuacjom możemy jedynie zapobiegać.

Powstawanie urazów w sporcie

Co najczęściej powoduje powstawanie urazów? Dzisiaj panuje moda na sport, który mimo swoich pozytywnych aspektów może przyczyniać się również do powstawania niechcianych urazów. Powstawanie takich kontuzji często wiąże się z wieloma czynnikami, do których należą: pośpiech, brak systematyczności, ale także presja narzucana przez innych lub też przez samego siebie.

Jeśli decydujemy się na podjęcie aktywności fizycznej, to powinniśmy ją wykonywać systematycznie i nie przeciążać się za bardzo. Nieregularny i bardzo intensywny trening może się przyczynić do powstania urazów, kontuzji i przeciążenia aparatu ruchu.

W fizjoterapii ruch to bardzo ważna sprawa, lecz nie można popadać w skrajności. Ćwiczenie ponad siły nie przyniesie szybszych efektów, czy też szybszego poprawienia kondycji, a może za to doprowadzić do niechcianych urazów. Pierwszym etapem jeszcze przed rozpoczęciem właściwego treningu powinna być solidna rozgrzewka. To właśnie odpowiednie rozgrzanie mięśni i przygotowanie organizmu na wysiłek może zmniejszyć ryzyko kontuzji.

Ryzyko niekorzystnych dla nas konsekwencji w sporcie istnieje zawsze i należy się z tym liczyć. Do urazów ostrych może dojść w wyniku upadku, nieprawidłowego lądowania, czy też zderzenia z drugą osobą. Takie zdarzenia są tak jakby wpisane w sport i należy wziąć pod uwagę możliwość ich występowania. W przypadku urazów przewlekłych jest nieco inaczej. Na tego typu schorzenia bardzo często sami pracujemy. Ignorowanie bólu, gwałtownie narastające obciążenia, czy pokonywanie za wszelką cenę swoich słabości, może prowadzić nawet do uszkodzeń aparatu ruchu.

Najczęstsze urazy sportowe

Na urazy i kontuzje sportowe narażeni są wszyscy sportowcy, gdyż ruch nieodłącznie wiąże się z ryzykiem powstawania urazów. Warto jednak wiedzieć, że ryzyko to można zminimalizować poprzez stosowanie się do odpowiednich zaleceń. Ta zasada działa też w drugą stronę – ryzyko możemy zmaksymalizować poprzez zaniedbanie zasad bezpiecznej aktywności fizycznej.

Najczęstsze rodzaje urazów sportowych:

• Stłuczenie – zamknięte uszkodzenie wewnętrznej struktury tkanki, które polega na zgnieceniu komórek, rozerwaniu włókien i uszkodzeniu naczyń oraz nerwów. Do objawów stłuczeń zaliczamy obrzęk, bolesność, wrażliwość dotykową, zwiększoną ciepłotę i krwawe wylewy.
• Złamanie – przerwanie ciągłości kości, które może być otwarte lub zamknięte. Objawy złamania to nieprawidłowe ułożenie kości, trzeszczenie odłamków, obrzęk, ból i krwiak.
• Skręcenie – przekroczenie fizjologicznego zakresu ruchu w stawie, które może przyczynić się do uszkodzenia więzadeł, torebki stawowej, przyczepów ścięgien czy chrząstki stawowej. Objawy skręcenia to przede wszystkim obrzęk, ból i wzmożona ciepłota.
• Zwichnięcie – przemieszczenie końców kości względem siebie z przekroczeniem fizjologicznego położenia. Podczas zwichnięcia może dojść do uszkodzenia więzadeł, chrząstek i łąkotek oraz naciągnięcia lub zerwania torebki stawowej. Do objawów zwichnięcia zaliczamy ból, obrzęk, upośledzenie ruchomości, nieprawidłowe ułożenie kości, zniekształcony obrys stawu.

Badania prowadzone wśród sportowców przez Garricka (1977) wykazały, że najczęstsze rodzaje urazów sportowych to skręcenia (42%), stłuczenia i rany (18%), zwichnięcia (14%) i stany zapalne (10%).

Przyczyny urazów sportowych

Najczęstsze przyczyny urazów w sporcie to:

• brak odpowiedniej rozgrzewki przed treningiem,
• przeciążenia związane ze zbyt intensywnym treningiem,
• zbyt szybki powrót do aktywności po przebytym urazie,
• pominięcie fazy ochłodzenia organizmu po treningu,
• zbyt częste treningi i brak czasu na regenerację,
• nieodpowiednia technika wykonywanych ćwiczeń, 
• wadliwy sprzęt sportowy,
• nieodpowiedni stan sali treningowej.

Warto zauważyć, że ryzyko wystąpienia urazu jest większe przy sportach kontaktowych, takich jak piłka nożna czy koszykówka. Możemy też wyróżnić urazy i kontuzje sportowe charakterystyczne dla konkretnych aktywności: w piłce nożnej najczęściej dochodzi do urazów kolan, natomiast w siatkówce do urazów nadgarstka i stawu łokciowego.

Sposoby zapobiegania urazom w sporcie

Co robić, by zapobiegać urazom sportowym? Najprostszym sposobem jest unikanie przeciążeń i przerywanie aktywności wtedy, kiedy nasze ciało mówi dość.

Zapobieganie urazom sportowym:

• Nigdy nie rozpoczynaj treningu bez rozgrzewki.
• Pamiętaj o rozciąganiu po ćwiczeniach.
• Dopasuj ćwiczenia do własnych możliwości, aby nie przeciążyć organizmu.
• Daj sobie czas na regenerację po treningu.
• Daj sobie czas na regenerację po przebytym urazie – zbyt szybki powrót do aktywności to recepta na ponowny uraz.
• Nie ignoruj bólu pojawiającego się podczas ćwiczeń.
• Stosuj odpowiedni sprzęt sportowy i trenuj w przystosowanych do tego miejscach.
• Stosuj odpowiednią technikę i korzystaj z porad ekspertów.

Pamiętaj też, by zwracać uwagę na niepokojące objawy, które przy nadmiernym przeciążeniu mogą doprowadzić do wystąpienia lub pogłębienia urazu. Zaliczamy do nich m.in. obrzęk, ból podczas ćwiczeń, który nasila się po treningu, ból przy dotykaniu konkretnego miejsca, ograniczenie ruchomości stawów, osłabienie mięśni.

Fizjoterapia po urazie sportowym w Werakso

Istnieją metody leczenia urazu sportowego, lecz lepiej jest temu zapobiegać, ponieważ powstawanie takich urazów cyklicznie może skutkować czymś znacznie poważniejszym. Dlatego pamiętajmy, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć.

Jeśli już dojdzie do urazu, konieczna może być współpraca wielu specjalistów, takich jak ortopeda, chirurg czy fizjoterapeuta. Fizjoterapia przy urazach sportowych powinna być rozpoczęta jak najszybciej, gdyż w ten sposób możesz w krótszym czasie wrócić do zdrowia i aktywności fizycznej. W trakcie regeneracji należy zamienić intensywne ćwiczenia na zajęcia z fizjoterapeutą. W Werakso prowadzimy fizjoterapię skierowaną do osób po przebytych urazach sportowych.