Łokieć golfisty – objawy, leczenie i fizjoterapia

Łokieć golfisty to nazwa, którą potocznie określa się zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej. Schorzenie to dotyczy nie tylko sportowców – często występuje np. u pracowników biurowych. Wiąże się z bólem zlokalizowanym po wewnętrznej stronie łokcia, który jednak może promieniować aż do palców, znacznie utrudniając codzienne funkcjonowanie. Łokieć golfisty wymaga leczenia, które najczęściej obejmuje metody zachowawcze i fizjoterapię. 

Czym dokładnie jest łokieć golfisty?

Przyśrodkowy nadkłykieć kości ramiennej to guzkowata struktura kostna, która znajduje się w okolicy stawu łokciowego – w przyśrodkowej części końca dalszego kości ramiennej. Do nadkłykcia przyczepione są ścięgna mięśni nawrotnego obłego (odpowiedzialnego za pronację przedramienia, czyli obrót do wewnątrz względem długiej osi ręki) oraz mięśni zginaczy nadgarstka. Patologia, jaką jest łokieć golfisty, dotyczy właśnie miejsca, w którym ścięgna umocowane są do kości. Schorzenie określane jest także mianem entezopatii, czyli zmiany przeciążeniowo–zwyrodnieniowej przyczepów ścięgnistych.

Jakie są przyczyny łokcia golfisty?

W większości przypadków przyczyną łokcia golfisty są powtarzalne ruchy zginania nadgarstka i pronacji przedramienia wbrew oporowi. Innymi słowy, jest to wielokrotne, długotrwałe przeciążanie mięśni, które prowadzi do mikrourazów w obszarze ich przyczepów. Do zmian degeneracyjnych może dojść już wówczas, gdy niewłaściwe obciążenia występują ponad godzinę dziennie przez dłuższy okres czasu. Zdarza się to u osób wyczynowo uprawiających takie dyscypliny sportu, jak golf, tenis, piłka ręczna strzelanie z łuku, podnoszenie ciężarów czy rzut oszczepem. Przyczynami schorzenia są zwykle błędy w technice, brak rozgrzewki czy przetrenowanie.

Łokieć golfisty to przypadłość, która dotyka nie tylko sportowców. Przeciążenie opisywanej grupy mięśni może wystąpić przy pracach manualnych, np. przy komputerze albo w zawodzie stomatologa. Na zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej narażone są także osoby pracujące fizycznie, zarówno te, które na co dzień dźwigają ciężkie przedmioty, jak i te, które zajmują się sprzątaniem albo pielęgnacją ogrodu. Inną, choć rzadziej spotykaną przyczyną łokcia golfisty, mogą być przebyte urazy (i związane z nimi zwłóknienia czy zwapnienia w rejonie zmiany) albo choroby nowotworowe.

Łokieć golfisty – objawy i skutki choroby

Podstawowym objawem łokcia golfisty jest ból po przyśrodkowej stronie stawu łokciowego, który nasila się w miarę rozwoju schorzenia. Początkowo może oznaczać jedynie tkliwość objętego patologicznymi zmianami obszaru. Z czasem ból nasila się podczas aktywności fizycznej, a konkretnie takich czynności, jak dźwiganie zakupów, rzucanie piłką, przekręcanie kurka kranu czy klucza w zamku.

W pierwszym stadium choroby dolegliwości pojawiają się tylko na początku danej aktywności, nie ograniczając ruchomości ręki czy jej siły. W miarę postępu choroby ból może uniemożliwiać kontynuację czynności, a nawet występować w spoczynku. Przy zaawansowanych zmianach tkliwość stawu łokciowego może przerodzić się w ból ręki od łokcia do nadgarstka, a nawet palców (małego i serdecznego). Dolegliwościom tym towarzyszy czasem mrowienie lub drętwienie przedramienia, a także uczucie sztywności w łokciu, szczególnie po dłuższym unieruchomieniu.

Nieleczony łokieć golfisty prowadzić do niebezpiecznych powikłań. Chory zaczyna unikać czynności, które wywołują ból. To prowadzi do osłabienia siły oszczędzanych mięśni, grozi ich przykurczami, a tym samym upośledza funkcjonowanie ręki. Z czasem może dojść nawet do uszkodzenia nerwów czy naczyń krwionośnych zaopatrujących osłabione struktury.

Jak diagnozuje się łokieć golfisty?

Rozpoznanie łokcia golfisty opiera się o wywiad z pacjentem i badanie palpacyjne. Wykorzystywaną przy nim metodą diagnostyczną jest test na łokieć golfisty – tzw. odwrócony test Cozena. W wątpliwych przypadkach specjalista zleca dodatkowe badania obrazowe, np. rezonans magnetyczny. Zazwyczaj jednak zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej nie nastręcza trudności i łatwo odróżnić je od innych schorzeń np. takiego, jak łokieć tenisisty (łokieć golfisty dotyczy przyśrodkowej strony stawu łokciowego, a łokieć tenisisty – zewnętrznej).

Metody leczenia łokcia golfisty

Leczenie łokcia golfisty opiera się przede wszystkim o metody zachowawcze. We wczesnych stadiach choroby wystarczającym postępowaniem bywa wypoczynek, odciążenie kończyny i zimne okłady w obszarze objętym zmianą. Lekarz zwykle przepisuje pacjentowi leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Po ustąpieniu stanu zapalnego chory może powrócić do normalnej aktywności, modyfikując ją jednak tak, by nie narażać ręki na dalsze przeciążenia.

W przypadku bardziej zaawansowanych zmian wskazana jest rehabilitacja łokcia golfisty, która służy rozluźnieniu mięśni, a następnie wzmocnieniu i poprawie ich elastyczności. Rehabilitacja może obejmować:

• masaż,
• terapię manualną,
• fizykoterapię.

Istotnym elementem terapii są ćwiczenia na łokieć golfisty, które pacjent początkowo wykonuje w obecności fizjoterapeuty, a po odpowiednim instruktażu – w domu. Są to najczęściej ćwiczenia izometryczne służące rozciąganiu osłabionych mięśni. Rehabilitację uzupełnia się leczeniem farmakologicznym, które może obejmować iniekcje z kortykosteroidów. Za skuteczne uznaje się także leczenie tzw. czynnikami wzrostu (np. osoczem bogatopłytkowym) podawanymi w chorobowo zmieniony obszar.

Chirurgiczne leczenie łokcia golfisty jest ostatecznością – zabieg wskazany jest dopiero wówczas, gdy zawiodą wszystkie metody zachowawcze. Operacja polega na usunięciu fragmentów tkanek objętych nieodwracalnymi zmianami degeneracyjnymi oraz obniżeniu przyczepu zginaczy nadgarstka. Po zabiegu pacjent powinien podjąć odpowiednią rehabilitację.