Zespół cieśni nadgarstka – czym jest i jak go leczyć?

Zespół cieśni nadgarstka (ang.  carpal tunnel syndrome – CTS) to zbiór objawów związany z uciskiem na nerw pośrodkowy na drodze jego przebiegu przez kanał nadgarstka. CTS dotyka około 5% populacji, najczęściej kobiety po 50 roku życia. Schorzenie zwykle dotyczy ręki dominującej, ale może też występować oburęcznie.

Czym jest zespół cieśni nadgarstka?

Nadgarstek jest złożoną strukturą, w której połączone więzadłami kości tworzą kanał nadgarstka. Przechodzą przez niego ścięgna, naczynia i nerwy. W przypadku obrzęków lub zmian zwyrodnieniowych następuje wzrost objętości tkanek, który w ograniczonej przestrzeni kanału nadgarstka powoduje ucisk na nerw pośrodkowy. Cieśń nadgarstka to zespół niekorzystnych zmian, jakie zachodzą na skutek przewlekłego niedokrwienia nerwu. Nerw pośrodkowy zaopatruje ruchowo palce I-III oraz połowę IV palca, a czuciowo – skórę ręki. Objawy cieśni nadgarstka powiązane są z powyższymi obszarami i ich funkcjami.

Objawy zespołu cieśni nadgarstka

Zasadniczym objawem zespołu cieśni nadgarstka są nieprzyjemnie doznania w okolicy kciuka, palca wskazującego, palca środkowego i promieniowej części palca serdecznego. W zaawansowanych stadiach choroby mogą one obejmować nie tylko obszar zaopatrywany przez nerw pośrodkowy, ale też promieniować na całą rękę, a nawet bark i szyję. Od stopnia zaawansowania problemu zależy też charakter dolegliwości – od nieprzyjemnego mrowienia i uczucia drętwienia (parestezji) po piekący ból albo utratę czucia w obrębie ręki. Dolegliwości te zwykle nasilają się w czasie snu oraz podczas unoszenia ręki (np. trzymania telefonu przy uchu).

Opisane objawy zespołu cieśni nadgarstka wiążą się z osłabieniem siły mięśni ręki, czyli takimi konsekwencjami, jak:

• ograniczenie ruchomości ręki,
• mniejsza precyzja ruchów,
• utrudnione zaciskanie ręki w pięść,
• osłabienie chwytu (aż do wypadania z ręki trzymanych przedmiotów).

Zespół cieśni nadgarstka utrudnia wykonywanie codziennych czynności, takich jak zapinanie guzików czy podnoszenie czajnika. Często uniemożliwia tak istotne w życiu (w tym – zawodowym) współczesnego człowieka aktywności, jak prowadzenie pojazdów albo praca przy komputerze.

Jakie są przyczyny zespołu cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka często towarzyszy innym schorzeniom. Należą do nich:

• choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego (np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy),
• choroby reumatyczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa),
• niektóre choroby zakaźne (np. gruźlica)
• złamania w obrębie kości nadgarstka,
• zapalenie ścięgien zginaczy palców,
• zmiany zwyrodnieniowe szyjnego odcinka kręgosłupa.

Zespół cieśni nadgarstka może wystąpić u kobiet ciężarnych – w związku z towarzyszącymi ciąży obrzękami. Choroba zwykle ustępuje po porodzie.

Bardzo częstą przyczyną zespołu cieśni nadgarstka są choroby zawodowe lub urazy przy pracy. CTS dotyka osoby pracujące przy komputerze, muzyków grających na instrumentach klawiszowych, dziewiarki, rzeźników. Chorobie sprzyja uprawianie sportów siłowych, np. regularne podnoszenie ciężarów. W powyższych przypadkach zespół cieśni nadgarstka spowodowany jest zwykle złymi nawykami, np. zbyt energicznym pisaniem na klawiaturze.

Czy zespół cieśni nadgarstka może się cofnąć?

Objawy wskazujące na zespół cieśni nadgarstka nie muszą oznaczać przewlekłej choroby – mogą być wynikiem chwilowego przeciążenia ręki powtarzalnymi ruchami. W takim przypadku ból czy mrowienie ustępują samoistnie po okresie odpoczynku. Nie ma konieczności wdrażania jakiegokolwiek postępowania oprócz odpowiedniej profilaktyki, do której zaliczają się ergonomiczna postawa ciała przy pracy, przerwy w wykonywaniu potencjalnie szkodliwych dla nadgarstka czynności, zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna.

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka powinno zostać poprzedzone odpowiednią diagnostyką. Obejmuje ona zwykle:

• wywiad u fizjoterapeuty,
• funkcjonalne testy na zespół cieśni nadgarstka (test Phalena, test Tinela),
• USG kanału nadgarstka,
• EMG (badanie przewodnictwa) nerwu pośrodkowego.

Leczenie nieoperacyjne cieśni nadgarstka

Zaawansowane zmiany w obrębie kanału nadgarstka mogą wymagać leczenia operacyjnego. Ze względu na możliwe powikłania zabieg chirurgiczny należy traktować jako ostateczność i przede wszystkim podjąć leczenie zachowawcze czyli rehabilitację.

W leczeniu zachowawczym CTS stosuje się:

• terapię manualną,
• neuromobilizacje nerwu pośrodkowego,
• poizometryczną relaksację mięśni (PIR),
• akupunkturę

Fizjoterapia w Centrum Rehabilitacji Funkcjonalnej Werakso najczęściej rozpoczyna się od ustalenia dokładnej diagnozy i znalezienia przyczyny narastania bólu zespołu cieśni nadgarstka. Kolejno wprowadza się akupunkturę w celu zmniejszenia i usunięcia dolegliwości. Rehabilitacja służy rozluźnieniu tkanek miękkich nadgarstka (i okolicznych) oraz stymulacji procesów ich regeneracji. W ciągu kilku tygodni przywraca się ruchomość ręki i znosi ból towarzyszący cieśni nadgarstka.