Wady postawy u człowieka

Postawa jest zmienna, dynamiczna i kształtuje się ona na przestrzeni całego życia człowieka. Może się ona pogarszać, ale też pozwala na poprawę. Na jej kształtowanie wpływają zarówno czynniki endogenne, jak i egzogenne. W obydwu z nich ważną rolę odgrywa przystosowanie się do środowiska.

Kręgosłup to bardzo ważny narząd w naszym ciele, musi on wspierać cały ciężar ciała oraz wagę podnoszonych przedmiotów. Jeśli chcemy by przetrwał on w dobrej kondycji przez całe nasze życie, to musimy o niego bardzo dbać. Nie możemy doprowadzać do sytuacji przeciążenia tego narządu, ponieważ może to później wywołać bardzo niekorzystne dla zdrowia konsekwencje.

Wady postawy ciała – czym są?

Wady postawy kręgosłupa to wszelkie odchylenia od prawidłowej postawy ciała. Mogą być one wrodzone lub nabyte. Te drugie są efektem siedzącego trybu życia, braku aktywności fizycznej, przebytych urazów lub nadwagi. Oprócz wad postawy kręgosłup wyróżniamy również wady klatki piersiowej (np. kurza klatka piersiowa, klatka piersiowa lejkowata) oraz kończyn dolnych i stóp (np. koślawe kolana, stopa szpotawa, płaskostopie). Skutki wad postawy to nie tylko brak pewności siebie, lecz również możliwe problemy z kręgosłupem i ryzyko powstawania przeciążeń.

Jaka jest prawidłowa postawa ciała?

Za prawidłową postawę stojącą uznajemy postawę z wyprostowanymi plecami, ściągniętymi łopatkami, napiętym brzuchem i wypchniętą do przodu piersią. Istotne jest również położenie miednicy, która powinna się znajdować w pozycji neutralnej. Prawidłowa postawa ciała powinna zapewniać stabilność, nie zaburzać czynności narządów wewnętrznych oraz nie przyczyniać się do powstawania dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa.

Za odchylenia od prawidłowej postawy uznajemy:

• zgarbione lub zaokrąglone plecy,
• nadmierne pogłębienie krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej,
• wypukły lub wysunięty do przodu brzuch,
• wysunięte do przodu barki,
• wysuniętą lub pochyloną głowę,
• zniekształcenia klatki piersiowej.

Wyżej wymienione elementy nadają się do terapii wad postawy.

Rodzaje wad postawy u dzieci i dorosłych

Wyróżniamy kilka rodzajów wad postawy, które dają charakterystyczne objawy. Najczęstsze rodzaje wad postawy kręgosłupa to:

• Plecy wklęsłe (pogłębiona lordoza lędźwiowa) – objawy tej wady postawy to zwiększone przodopochylenie miednicy, wypięty brzuch i uwypuklenie pośladków. Wada może być wrodzona lub nabyta, na przykład wskutek dystonii mięśniowej, krzywicy czy gruźlicy.

• • Plecy okrągłe – nadmierne wygięcie kręgosłupa ku tyłowi, które objawia się wysunięciem głowy i barków do przodu, spłaszczeniem i zapadnięciem klatki piersiowej oraz rozsunięciem i odstawaniem łopatek. Przy plecach okrągłych często mówimy, że ktoś się garbi. Ta wada postawy może być wrodzona lub nabyta, na przykład w efekcie krzywicy, gruźlicy lub niewłaściwej pozycji przy pracy.

• Plecy płaskie – ten rodzaj wady postawy daje następujące objawy: spłaszczenie lub brak fizjologicznych krzywizn kręgosłupa, co prowadzi do przeciążeń i zwyrodnień. Plecy płaskie często występują u dzieci słabo umięśnionych.

• Boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza) – w skoliozie dochodzi do zaburzenia równowagi statyczno-dynamicznej kręgosłupa, co prowadzi do jego skrzywienia. Początkowo wada obejmuje krążki międzykręgowe, a następnie dochodzi do zmian w obrębie kręgów i mięśni przykręgosłupowych. W efekcie zauważalne są zmiany w ustawieniu łopatek (niesymetryczne ułożenie), barków i miednicy, może także dojść do przemieszczenia się narządów. Skolioza bywa efektem wad wrodzonych. Można ją również nabyć, np. przez noszenie ciężkich toreb na jednym ramieniu, brak ruchu czy utrzymywanie nieprawidłowej postawy.

Przyczyny wady postawy

Przyczyn zmieniania się postawy należy doszukiwać się zarówno w warunkach anatomicznych, jak i fizjologicznych. Wpływ na nią mają także czynniki biomechaniczne.

Kręgosłup przez swoją specyficzną i złożoną budowę ma znacznie gorsze warunki biomechaniczne do pełnienia swoich funkcji. Zmienne obciążenia którym jest poddawany, złe warunki pracy układu szkieletu osiowego, spowodowane ignorowaniem podstawowych zasad biomechanicznych. Wszystkie te czynniki powodują, że kręgosłup jest przeciążony, co w konsekwencji prowadzi do zwyrodnień oraz uszkodzeń kręgosłupa.

W dobrej postawie ciała poszczególne odcinki zachowują harmonię we wzajemnym ułożeniu, zapewniając przy tym płynność ruchów i stabilność podporu z mniejszym zużyciem energii. Każda zmiana układu jednego odcinka względem drugiego wywołuje oddźwięk w innych odcinkach.

Zapobieganie wadom postawy

Nie ulega wątpliwości, że lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego niezwykle istotna jest profilaktyka wad postawy:

• • aktywność fizyczna – ćwiczenia wzmacniające mięśnie kręgosłupa, brzucha i kończyn dolnych to m.in. pływanie, gimnastyka korekcyjna, piłka nożna i joga, choć tak naprawdę liczy się każda forma ruchu,
  • przerwy podczas pracy – siedzący tryb życia osłabia mięśnie i sprzyja przybieraniu nieprawidłowej postawy, dlatego rób przerwy w pracy i poświęcaj je na ruch (np. spacer lub ćwiczenia rozciągające),

• dbaj o zdrowe nawyki – do powstawania wad postawy przyczyniają się m.in. niewłaściwa pozycja podczas siedzenia, nieodpowiednie obuwie, noszenie ciężkich rzeczy, za ciasne ubrania, dieta uboga w witaminy i minerały,

• badania kontrolne – im wcześniej rozpoznasz wadę, tym szybciej zobaczysz efekty terapii, dlatego warto regularnie kontrolować postawę (jest to przede wszystkim zalecenie dla rodziców).

Korekcja wad postawy u dorosłych u fizjoterapeuty

Terapia wad postawy przynosi dobre efekty dzięki regularnym ćwiczeniom. Istotne jest, by korekcja wad postawy przebiegała pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Dopasuje on ćwiczenia do konkretnej osoby i rodzaju wady postawy. Nie należy samodzielnie dobierać ćwiczeń, zwłaszcza jeśli wada jest pogłębiona. Fizjoterapeuci z Werakso wykorzystują takie metody terapeutyczne, jak terapia manualna oraz trening posturalny nowoczesnymi metodami.