Zapalenie ścięgna Achillesa – przyczyny, objawy i metody leczenia
Zapalenie ścięgna Achillesa to bardzo bolesna dolegliwość, która może mieć wiele przyczyn. Często stan zapalny dotyczy sportowców, ale nie omija również osób mało aktywnych, w tym osób starszych i pacjentów, których problemem jest nadmierna masa ciała. Szybkie wdrożenie leczenia, w tym fizjoterapii, może ograniczyć dolegliwości i poprawić funkcjonowanie pacjenta.
Stan zapalny ścięgna Achillesa, a raczej tendinopatia ścięgna Achillesa bądź degeneracja ścięgna Achillesa, to poważna dolegliwość wymagająca możliwie najszybszego wdrożenia leczenia. Z zapaleniem ścięgna Achillesa wiążą się nie tylko dolegliwości bólowe, ale też ograniczona ruchomość stopy, obrzęk w obrębie ścięgna i inne objawy, których nie można lekceważyć. Często za zapalenie ścięgna Achillesa odpowiada zbyt intensywny wysiłek fizyczny i nadmierna masa ciała, jednak nie tylko. Jakie są inne przyczyny dolegliwości oraz jak można rozpoznać objawy zapalenia ścięgna Achillesa? Więcej informacji zebraliśmy poniżej, ponadto wskazujemy, jak leczyć stan zapalny ścięgna Achillesa.
Czym jest ścięgno Achillesa?
Ścięgno Achillesa (inaczej – ścięgno piętowe) to struktura łącząca mięśnie łydki z kością piętową. Umożliwia przeniesienie siły z mięśni łydki na stopę w chwili jej odbicia od podłoża, a także utrzymuje ją we właściwej pozycji gdy ponownie styka się z ziemią. Dzięki tej strukturze człowiek może wspinać się na palce, chodzić, biegać, skakać. Ścięgno Achillesa jest największym w ludzkim ciele. Zbudowane jest z licznych, mocnych włókien kolagenowych, które jednak są mało rozciągliwe, skutkiem czego łatwo je uszkodzić. Co więcej, ścięgno jest dość słabo ukrwione i unerwione, więc wolno się regeneruje. W konsekwencji jedną z najczęstszych przyczyn bólu łydki jest przewlekłe zapalenie ścięgna Achillesa.
Budowa ścięgna Achillesa i najczęstsze urazy
To największe ścięgno w ciele człowieka zbudowane jest z licznych, mocnych włókien kolagenowych, które jednak są mało rozciągliwe, skutkiem czego łatwo je uszkodzić. Co więcej, ścięgno Achillesa jest dość słabo ukrwione i unerwione, więc wolno się regeneruje. W konsekwencji jedną z najczęstszych przyczyn bólu łydki jest przewlekłe zapalenie ścięgna Achillesa. Dolegliwości bólowe zwykle lokalizują się w dolnej części łydki, jednak pacjenci odczuwają nie tylko ból łydki i tkliwość ścięgna w okolicy łydki, ale też sztywność ścięgna i ograniczenie ruchomości stopy.
Przyczyny zapalenia ścięgien Achillesa
Zapalenie ścięgna Achillesa spowodowane jest jego mechanicznym przeciążeniem idącym w parze z niskim potencjałem regeneracyjnym tej struktury. Przyczyny zapalenia ścięgna Achillesa mogą być różnorodne. U podłoża dolegliwości mogą leżeć nawarstwiające się mikrourazy towarzyszące aktywności fizycznej, ale też urazy bezpośrednie, takie jak skręcenie czy stłuczenie.
Zapalenie ścięgna Achillesa u sportowców – przyczyny
Bolące ścięgna Achillesa najczęściej są problemem sportowców, zwłaszcza biegaczy czy skoczków, u których przeciążenie ścięgna nie należy do rzadkości. W ich przypadku schorzenie może zostać spowodowane takimi czynnikami, jak:
- zbyt intensywny trening,
- brak rozgrzewki przed treningiem,
- bieg na nierównym podłożu albo zbyt miękkim podłożu
- nieprawidłowe ustawienie stopy podczas aktywności,
- źle dobrane, nieodpowiednie obuwie (ze zbyt sztywną podeszwą i elastycznym zapiętkiem, niedającym odpowiedniej stabilizacji pięcie)
Oprócz sportowców na zapalenie ścięgien Achillesa narażone są osoby na co dzień mało aktywne, które podejmują forsowny wysiłek bez wcześniejszego przygotowania. Dotyczy to w szczególności ludzi z nadwagą lub otyłością. Ból ścięgien Achillesa może też być problemem seniorów. U nich struktury te stają się mniej elastyczne i wytrzymałe w związku z procesami starzenia się organizmu. Ponadto do zapalenia ścięgna Achillesa predysponują różne choroby ogólnoustrojowe, wady postawy czy wady anatomiczne stóp, regularne zażywanie niektórych leków.
Zapalenie ścięgna Achillesa u osób o mniejszej aktywności fizycznej
Przyczyny zapalenia ścięgna Achillesa dotyczą nie tylko osób trenujących. Oprócz sportowców na zapalenie ścięgien Achillesa narażone są osoby na co dzień mało aktywne, które podejmują forsowny wysiłek bez wcześniejszego przygotowania. Dotyczy to w szczególności ludzi z nadwagą lub otyłością.
Ból ścięgien Achillesa może też być problemem seniorów. U nich struktury te stają się mniej elastyczne i wytrzymałe w związku z procesami starzenia się organizmu – łatwiej tu o uszkodzenie ścięgna Achillesa, a nawet o naderwanie ścięgna. Ponadto do zapalenia ścięgna Achillesa predysponują niektóre choroby ogólnoustrojowe (np. dna moczanowa), wady postawy czy wady anatomiczne stóp. Ryzyko zapalenia ścięgna Achillesa zwiększa też regularne zażywanie niektórych leków.
Zapalenie ścięgna Achillesa – objawy. Jak rozpoznać zapalenie ścięgna Achillesa?
Zapalenie ścięgna Achillesa to potoczna nazwa jego tendinopatii, czyli degeneracji, która może mieć cechy zapalenia, choć w sensie ścisłym nim nie jest. Niemniej zmiany zwyrodnieniowe najczęściej idą w parze z takimi objawami, jak:
- silny ból nad piętą intensyfikujący się przy dotykaniu zmienionej chorobowo okolicy,
- zaczerwienienie i ucieplenie skóry w okolicy ścięgna Achillesa,
- opuchnięte ścięgno Achillesa, a niekiedy też wyczuwalne zgrubienie w miejscu urazu,
- sztywność ścięgna, która przekłada się na ograniczoną ruchomość stopy.
Bolące ścięgno Achillesa – dlaczego nie można go lekceważyć?
Objawy zapalenia ścięgna Achillesa nie powinny być bagatelizowane. Nawet jeśli jedyną dolegliwością dotyczącą ścięgna Achillesa jest ból przy chodzeniu, nie wolno lekceważyć tego objawu. Im wcześniej wdroży się odpowiednie działania na zapalenie ścięgna Achillesa, tym większa szansa na uchronienie ważnej struktury narządu ruchu przed dalszą degeneracją.
Nieleczone zapalenie ścięgna Achillesa może doprowadzić nawet do jego zerwania, a wówczas jedynym sposobem terapii jest interwencja chirurgiczna i dopełniająca leczenie operacyjne wielomiesięczna rehabilitacja. Jeśli zatem pacjent odczuwa ból ścięgna Achillesa, nie powinien zwlekać z kontaktem ze specjalistą.
Nieinwazyjne metody leczenia ścięgna Achillesa
Podjęte na odpowiednio wczesnym etapie leczenie zapalenia ścięgna Achillesa może mieć charakter zachowawczy. Na czym polega leczenie zachowawcze w przypadku procesu zapalnego ścięgna Achillesa? Chory powinien przede wszystkim odciążyć na pewien czas kończynę – ograniczać obciążenia, zaniechać treningów i ograniczyć aktywność fizyczną (bezpieczna aktywność fizyczna to pływanie), dużo odpoczywać.
Urazy ścięgna Achillesa – leczenie domowe
Tak zwane domowe leczenie zapalenia ścięgna Achillesa polega na stosowaniu zimnych okładów i maści o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Oszczędzanie kończyny z zapaleniem ścięgna Achillesa jest bardzo ważne, gdyż może zminimalizować ryzyko groźnych konsekwencji dolegliwości, w tym wspomnianego już zerwania ścięgna Achillesa.
Co jeszcze na ból ścięgna Achillesa przy chodzeniu?
Na silny ból ścięgna Achillesa pomocne jest także noszenie odpowiednio dobranych wkładek ortopedycznych, które zmniejszają napięcie chorego ścięgna podczas chodu, pomagając pacjentowi normalnie funkcjonować. W przypadku przykurczu ścięgna Achillesa na noc można stosować specjalne ortezy, które służą jego rozciąganiu w czasie spoczynku.
Fizjoterapia na ból ścięgna Achillesa
Wyżej opisane działania znoszą dotkliwe objawy, ale nie powodują cofnięcia się zmian wynikających z zapalenia ścięgna Achillesa. Dlatego warto skorzystać także z pomocy fizjoterapeuty. Odpowiednio zaplanowana, kilkuetapowa rehabilitacja (w tym m.in. terapia manualna i indywidualne ćwiczenia) przy zapaleniu ścięgna Achillesa służy zwiększeniu jego zdolności tolerancji większych obciążeń, zastymulowaniu procesów samoregeneracji, a także wzmocnieniu okolicznych struktur.
Fizjoterapię można łączyć z aplikowaniem tzw. czynników wzrostu poprzez iniekcje w okolicy ścięgna Achillesa, choć brak dowodów naukowych na skuteczność tej metody. Zazwyczaj jednak już sama fizjoterapia i ćwiczenia rozciągające na zapalenie ścięgna Achillesa pozwalają uniknąć bardziej inwazyjnych zabiegów i pozwalają pacjentowi na powrót do normalnej aktywności bez bólu ścięgna Achillesa i jego sztywności ograniczającej ruchomość stopy.
