Zapalenie ścięgna Achillesa – przyczyny, objawy i metody leczenia
Ścięgno Achillesa (inaczej – ścięgno piętowe) to struktura łącząca mięśnie łydki z kością piętową. Umożliwia przeniesienie siły z mięśni łydki na stopę w chwili jej odbicia od podłoża, a także utrzymuje ją we właściwej pozycji gdy ponownie styka się z ziemią. Dzięki tej strukturze człowiek może wspinać się na palce, chodzić, biegać, skakać. Ścięgno Achillesa jest największym w ludzkim ciele. Zbudowane jest z licznych, mocnych włókien kolagenowych, które jednak są mało rozciągliwe, skutkiem czego łatwo je uszkodzić. Co więcej, ścięgno jest dość słabo ukrwione i unerwione, więc wolno się regeneruje. W konsekwencji jedną z najczęstszych przyczyn bólu łydki jest przewlekłe zapalenie ścięgna Achillesa.
Przyczyny zapalenia ścięgien Achillesa
Zapalenie ścięgna Achillesa spowodowane jest jego mechanicznym przeciążeniem idącym w parze z niskim potencjałem regeneracyjnym tej struktury. U podłoża dolegliwości mogą leżeć nawarstwiające się mikrourazy towarzyszące aktywności fizycznej, ale też urazy bezpośrednie, takie jak skręcenie czy stłuczenie.
Bolące ścięgna Achillesa najczęściej są problemem sportowców, zwłaszcza biegaczy czy skoczków. W ich przypadku schorzenie może zostać spowodowane takimi czynnikami, jak:
- zbyt intensywny trening,
- brak rozgrzewki przed treningiem,
- bieg na nierównym podłożu albo zbyt miękkim podłożu
- nieprawidłowe ustawienie stopy podczas aktywności,
- źle dobrane obuwie (ze zbyt sztywną podeszwą i elastycznym zapiętkiem, niedającym odpowiedniej stabilizacji pięcie)
Oprócz sportowców na zapalenie ścięgien Achillesa narażone są osoby na co dzień mało aktywne, które podejmują forsowny wysiłek bez wcześniejszego przygotowania. Dotyczy to w szczególności ludzi z nadwagą lub otyłością. Ból ścięgien Achillesa może też być problemem seniorów. U nich struktury te stają się mniej elastyczne i wytrzymałe w związku z procesami starzenia się organizmu. Ponadto do zapalenia ścięgna Achillesa predysponują różne choroby ogólnoustrojowe, wady postawy czy wady anatomiczne stóp, regularne zażywanie niektórych leków.
Zapalenie ścięgna Achillesa – objawy
Zapalenie ścięgna Achillesa to potoczna nazwa jego tendinopatii, czyli degeneracji, która może mieć cechy zapalenia, choć w sensie ścisłym nim nie jest. Niemniej zmiany zwyrodnieniowe najczęściej idą w parze z takimi objawami, jak:
- ból nad piętą intensyfikujący się przy dotykaniu zmienionej chorobowo okolicy,
- zaczerwienienie i ucieplenie skóry w okolicy ścięgna Achillesa,
- opuchnięte ścięgno Achillesa, a niekiedy też wyczuwalne zgrubienie w miejscu urazu
- sztywność ścięgna, która przekłada się na ograniczoną ruchomość stopy.
Nawet jeśli jedyną dolegliwością dotyczącą ścięgna Achillesa jest ból przy chodzeniu, nie wolno lekceważyć tego objawu. Im wcześniej wdroży się odpowiednie działania, tym większa szansa na uchronienie ważnej struktury narządu ruchu przed dalszą degeneracją. Nieleczone zapalenie ścięgna Achillesa może doprowadzić nawet do jego zerwania, a wówczas jedynym sposobem terapii jest interwencja chirurgiczna.
Nieinwazyjne metody leczenia ścięgna Achillesa
Podjęte na odpowiednio wczesnym etapie leczenie zapalenia ścięgna Achillesa może mieć charakter zachowawczy. Chory powinien przede wszystkim odciążyć na pewien czas kończynę – ograniczać obciążenia, zaniechać treningów (bezpieczną aktywnością jest pływanie), dużo odpoczywać. Tak zwane domowe leczenie zapalenia ścięgna Achillesa polega na stosowaniu zimnych okładów i maści o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym.
Pomocne jest także noszenie odpowiednio dobranych wkładek ortopedycznych, które zmniejszają napięcie chorego ścięgna podczas chodu. W przypadku przykurczu ścięgna na noc można stosować specjalne ortezy, które służą jego rozciąganiu.
Wyżej opisane działania znoszą dotkliwe objawy, ale nie powodują cofnięcia się zmian. Dlatego warto skorzystać także z pomocy fizjoterapeuty. Odpowiednio zaplanowana, kilkuetapowa rehabilitacja (w tym m.in. terapia manualna i indywidualne ćwiczenia) przy zapaleniu ścięgna Achillesa służy zwiększeniu jego zdolności tolerancji większych obciążeń, zastymulowaniu procesów samoregeneracji, a także wzmocnieniu okolicznych struktur.
Fizjoterapię można łączyć z aplikowaniem tzw. czynników wzrostu poprzez iniekcje w okolicy ścięgna Achillesa, choć brak dowodów naukowych na skuteczność tej metody. Zazwyczaj jednak już sama fizjoterapia pozwala uniknąć bardziej inwazyjnych zabiegów i pozwala pacjentowi na powrót do normalnej aktywności bez bólu ścięgna Achillesa i jego sztywności ograniczającej ruchomość stopy.
