Zapalenie stawu kolanowego – czym jest i jak je leczyć?
Staw kolanowy jest największym w ludzkim organizmie, a zarazem – obok stawu skokowego – najbardziej eksploatowanym. Jest to staw zawiasowy, który pozwala na ruchy zgięcia, wyprostu oraz ruchy rotacyjne. Nieustannie podlega dużym obciążeniom, co sprawia, że narażony jest na różnego typu uszkodzenia i powiązane z nimi stany zapalne. Zapalenie stawów kolanowych to częsta przypadłość, która znacznie ogranicza sprawność i mobilność chorego.
Rodzaje zapalenia stawu kolanowego
Staw kolanowy stanowi bardzo złożoną strukturę. Zbudowany jest z elementów kostnych (kłykci kości udowej, piszczelowej i rzepki), chrzęstnych (chrząstki stawowej i dwóch łąkotek), a także kilku więzadeł. W obrębie stawu kolanowego znajdują się także kaletki maziowe. Wymienione struktury otoczone są torebką stawową wypełnioną płynem stawowym. Stabilizatorami stawu kolanowego są mięśnie uda i podudzia. W związku z tak złożoną budową stawu kolanowego stan zapalny w jego obrębie to różne zespoły objawów – w zależności od tego, którego elementu dotyczy.
Zapalenie stawu kolanowego może oznaczać:
- zapalenie błony maziowej (inaczej – wysiękowe zapalenie stawu kolanowego),
- zapalenie kaletek stawowych,
- zapalenie stawu rzepkowo-udowego (tzw. kolano kinomana),
- zapalenie ciała tłuszczowego Hoffy.
W zależności od tego, której struktury dotyczy stan zapalny, różne są objawy zapalenia kolana i różne sposoby leczenia.
Przyczyny zapalenia stawów kolanowych
Choć pojęcie zapalenia stawu kolanowego nie jest jednoznaczne, w każdym przypadku u jego podłoża mogą leżeć podobne przyczyny i czynniki ryzyka. Najczęściej zmiany chorobowe spowodowane są urazami mechanicznymi. Inne możliwe przyczyny zapalenia stawów kolanowych to:
- wady wrodzone (np. kolana szpotawe lub koślawe),
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- dna moczanowa,
- choroba zwyrodnieniowa stawów,
- przewlekłe infekcje ogólnoustrojowe.
Na zapalenie stawu kolanowego szczególnie narażone są osoby:
- po zabiegach chirurgicznych w obrębie tej struktury,
- otyłe lub ze znaczną nadwagą,
- w podeszłym wieku,
- prowadzące siedzący tryb życia,
- noszące obuwie na wysokim obcasie.
Objawy zapalenia stawu kolanowego
Wszystkim rodzajom zmian zapalnych w obrębie stawu kolanowego towarzyszą zazwyczaj:
- ból (nasilający się podczas aktywności albo uciskania stawu),
- obrzęk kolana,
- ograniczenie ruchomości w stawie,
- zaczerwienienie skóry,
- podwyższona temperatura ciała w okolicy zmiany,
- „trzeszczenie” w stawie.
Zróżnicowane objawy zapalenia stawu kolanowego mogą wskazywać na zmiany chorobowe w obrębie jego poszczególnych struktur. Tzw. woda w kolanie, czyli zbieranie się w obrębie stawu wysięku spowodowane nadprodukcją mazi, oznacza wysiękowe zapalenie stawu kolanowego. Bóle stawów kolanowych w czasie siedzenia, które ustępują w pozycji stojącej, to typowy objaw zapalenia stawu rzepkowo-udowego. Z kolei uczucie blokady kolana i przeskakiwanie stawu są zwykle symptomem zapalenia ciałka Hoffy.
Leczenie oczywiście musi zostać poprzedzone wnikliwą diagnozą, ponieważ subiektywne odczucia pacjenta nie muszą pokrywać się z powyższą charakterystyką objawów. Diagnostyka obejmuje wywiad fizjoterapeutyczny oraz badania obrazowe (w zależności od potrzeb – USG, RTG, rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową). W przypadku podejrzenia infekcji lekarz może wykonać punkcję kolana, by uzyskać materiał do badania mikrobiologicznego.
Jak wyleczyć zapalenie stawów kolanowych?
Metody leczenia zapalenia stawów kolanowych zależą od specyfiki dolegliwości. W każdym przypadku najważniejsze jest odciążenie chorej kończyny (poprzez zaniechanie nadmiernie obciążających ją aktywności) oraz zahamowanie procesu zapalnego. Zmniejszenie stanu zapalnego i usunięcie lub zmniejszenie bólu odbywa się przy pomocy terapii manualnej i akupunktury, które są nieodzowne w procesie leczenia.
Po wygaszeniu stanu zapalnego w kolanie można rozpocząć właściwe leczenie, które bazuje przede wszystkim na fizjoterapii. Rehabilitacja może obejmować rozmaite zabiegi i ćwiczenia, które muszą zostać dobrane do charakteru zmiany w obrębie stawu kolanowego i indywidualnych potrzeb pacjenta. Ich celem jest poprawa ruchomości kończyny w stawie i wzmocnienie okolicznych struktur, co może zapobiec przyszłym urazom. Takie leczenie zachowawcze stawów kolanowych przeważnie przynosi satysfakcjonujące rezultaty. Odpowiednio wcześnie wdrożone pozwala uniknąć leczenia operacyjnego.
