Zespół cieśni podbarkowej – przyczyny, objawy i leczenie
Zespół cieśni podbarkowej (ang. Subacromial Inpingement Syndrome – SIS), określany również jako zespół ciasnoty podbarkowej albo konflikt podbarkowy, to jedna z najczęstszych dysfunkcji w obrębie kompleksu stawu ramiennego. Oznacza przewlekły ucisk tkanek miękkich w przestrzeni podbarkowej, co prowadzi do bolesnego stanu zapalnego, a z czasem – do trwałych uszkodzeń tych struktur.
Jak rozwija się zespół ciasnoty podbarkowej?
Przestrzeń podbarkowa to niewielki obszar pomiędzy sklepieniem kruczo-barkowym a głową kości ramiennej. W przestrzeni tej znajdują się m.in. ścięgna mięśni stożka rotatorów, ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia oraz kaletka podbarkowa (odpowiedzialna za zmniejszenie tarcia w stawie ramiennym).
Zespół cieśni podbarkowej to stan, w którym przestrzeń podbarkowa zawęża się na skutek działania różnych czynników. Dochodzi wówczas do ucisku znajdujących się w niej tkanek miękkich, a tym samym ich mechanicznego uszkodzenia, niedokrwienia (niedożywienia, niedotlenienia), co z kolei obniża ich sprawność i staje się przyczyną różnych dolegliwości.
Jakie są przyczyny zespołu ciasnoty podbarkowej?
Zwężenie przestrzeni podbarkowej, które stanowi bezpośrednią przyczynę zespołu cieśni podbarkowej, mogą spowodować:
- uwarunkowania anatomiczne, np. haczykowaty kształt wyrostka barkowego,
- wady postawy ciała, niewłaściwa pozycja przy pracy,
- kontuzje w obrębie obręczy barkowej i stawu ramiennego,
- powtarzalne mikrourazy ścięgien stożka rotatorów (np. w związku z uprawianą dyscypliną sportu)
- zmiany zwyrodnieniowe (po urazach albo związane z wiekiem) w obrębie stawu barkowego,
- zapalenie kaletki podbarkowej.
Rozwojowi SIS sprzyja częste powtarzanie ruchu unoszenia kończyny górnej ponad głowę. Wówczas przestrzeń podbarkowa fizjologiczne zwęża się o kilka milimetrów. Dlatego na konflikt podbarkowy najsilniej narażeni są sportowcy uprawiający takie dyscypliny, jak tenis, siatkówka, podnoszenie ciężarów, rzut oszczepem, a także osoby pracujące w wymuszonej pozycji (z uniesioną ręką), np. malarze pokojowi. Ryzyko rozwoju choroby wzrasta z wiekiem.
Objawy zespołu cieśni podbarkowej
Zespół ciasnoty podbarkowej upośledza funkcje struktur znajdujących się w przestrzeni podbarkowej – ścięgien, które umożliwiają unoszenie ramienia, jego ruchy rotacyjne, a także zgięcie i odwiedzenie w stawie ramiennym. Osoby dotknięte SIS odczuwają silny ból w przednio-bocznej części ramienia kiedy próbują wykonywać wymienione ruchy, np. podczas takich czynności, jak czesanie się albo sięganie do tylnej kieszeni spodni. Dolegliwości powodują ograniczenie zakresu ruchomości kończyny.
Inne typowe objawy zespołu cieśni podbarkowej to:
- nasilenie dolegliwości bólowych w czasie snu,
- tkliwość w okolicy wyrostka barkowego,
- osłabienie siły mięśniowej obręczy barkowej,
- przykurcze mięśniowe, sztywność barków,
- parestezje w górnym odcinku ramienia.
Wymienione objawy ulegają nasileniu wraz z rozwojem choroby, który trwać może od kilku tygodni do kilku miesięcy. Dolegliwości są wskazaniem do wykonania diagnostyki pod kątem SIS, która powinna obejmować wywiad lekarski, badanie fizykalne oraz badania obrazowe (RTG struktur kostnych, USG tkanek miękkich). Szybko podjęta interwencja może uchronić pacjenta przed postępem choroby i nieodwracalnymi zmianami w obrębie ścięgien stożka rotatorów.
Na czym polega leczenie cieśni podbarkowej?
Do podjęcia leczenia cieśni podbarkowej pacjentów najczęściej skłaniają dolegliwości bólowe świadczące o toczącym się procesie zapalnym. Na tym etapie istotne jest jego wygaszenie. Zmniejszenia stanu zapalnego nie osiągniemy poprzez noszenie ortezy. Taki sposób odciążenia kończyny wydłuża proces usprawniania kończyny. Działanie przeciwbólowe osiągniemy przez akupunkturę i terapię manualną.
Zespół ciasnoty podbarkowej – fizjoterapia
Podstawą dalszego leczenia jest odpowiednia fizjoterapia. Zespół ciasnoty podbarkowej oznacza znaczne ograniczenie ruchomości w stawie barkowym, więc rehabilitacja zmierza do przywrócenia mu jak największej sprawności. Terapia manualna (np. manipulacje stawowe, mobilizacje tkanek miękkich) i osteopatia mobilizują staw ramienny do prawidłowej pracy a ćwiczenia usprawniają osłabione mięśnie. Ciasnota podbarkowa prowadzi bowiem do znacznego osłabienia mięśni stożka rotatorów czy mięśni stabilizujących łopatkę. Ich wzmocnienie pozwala na przywrócenie prawidłowej pracy stawu, a tym samym zwiększenie przestrzeni podbarkowej.
