Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – objawy oraz leczenie

---

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) to przewlekły, postępujący proces zapalny, który dotyka głównie stawy krzyżowo – biodrowe stawy kręgosłupa, pierścienie włókniste oraz więzadła kręgosłupa. Choroba ta ma zwykle swój początek w stawach krzyżowo – biodrowych, a później rozprzestrzenia się najczęściej od dołu ku górze. Może to później doprowadzić do całkowitego usztywnienia kręgosłupa. Szczególnie na to schorzenie narażone osoby między 15, a 35 rokiem życia. U mężczyzn zachorowalność wypada 3 razy częściej niż u kobiet.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – objawy

W początkowej fazie choroby w błonie stawów biodrowo – krzyżowych rozwijają się zmiany zapalne, które głównie polegają na tym, że tworzą się nacieki z limfocytów i komórek plazmatycznych, a później dochodzi do stopniowego i powolnego zarastania i kostnienia szpar stawów krzyżowo – biodrowych.

W dalszym przebiegu choroby zaczynają powstawać podobne zmiany w stawach apofizalnych kręgosłupa. Następnie do objawów dołączają się zmiany zapalno-maziowej do końca znane. Uważa się jednak, że na rozwój choroby mają wpływ predyspozycja genetyczna i czynniki środowiskowe.

Na początku często odbywa się bez jakichkolwiek objawów. Choroba rozwija się ukrycie. U niektórych chorych jednak zmiany w kręgosłupie poprzedza nawracające, wysiękowe, zapalenie stawów skokowych lub kolanowych, a także nawracające zapalenie tęczówki.

ZZSK na początku objawia się bólami w okolicy krzyżowej, które promieniują aż do pachwin, pośladków oraz stawów kolanowych. Bóle te najczęściej doskwierają w nocy i towarzyszy im uczucie sztywności kręgosłupa w godzinach porannych, ból nasila się szczególnie podczas spoczynku.

Bólowi może towarzyszyć również stan podgorączkowy, osłabienie oraz spadek masy ciała.
Choroba postępując w miarę obejmowania wyższych odcinków kręgosłupa przez proces zapalny dochodzi do ograniczenia jego ruchomości.

W zaawansowanych przypadkach, nie leczonych dochodzi do powstania charakterystycznej sylwetki chorego. Charakteryzuje się ona wyrównanie fizjologicznej lordozy w odcinku lędźwiowym, pogłębieniem kifozy piersiowej, pochyleniem i wysunięciem głowy do przodu – przypomina to ustawienie głowy narciarza. Może to wraz ze zmniejszeniem zakresu ruchomości spowodować zmniejszenie pola widzenia. Pacjent musi obracać się całym ciałem,  aby spojrzeć w bok.

Powikłania ZZSK

W wyniku stanu zapalnego dochodzi do zniszczenia tkanki, a organizm wytwarza nową kość wypełniającą przestrzeń między poszczególnymi kręgami. W konsekwencji dochodzi do ich zrośnięcia się. Poważnym powikłaniem jest zesztywnienie kręgosłupa, klatki piersiowej, a także zmniejszenie pojemności płuc. Jeśli do zesztywnienia dojdzie w wieku 30 lat, chory może pozostać w takim stanie już do końca życia. Dlatego tak ważna jest konsultacja lekarska, kiedy ból utrzymuje się kilka miesięcy.

Inne istotne powikłania zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa to:

• zapalenie błony naczyniowej oka;
• choroby serca i naczyń krwionośnych;
• złamania kompresyjne w obszarze kręgosłupa;
• ryzyko choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka;
• problemy z funkcjami nerek;
• problemy neurologiczne, np. osłabienie siły mięśni czy niedowład kończyn.

Przyczyny zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa

Jeśli chodzi o zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (znane również jako choroba Bechterewa), przyczyny nie są oczywiste. Powszechnie uważa się, że zarastanie stawu może być spowodowane względami genetycznymi. U większości chorych diagnozuje się antygen HLA-B2 (marker genetyczny choroby).

W rzeczywistości do rozwoju choroby dochodzi w wyniku nałożenia się kilku różnych czynników:

• genetycznego;
• immunologicznego;
• zakażenia bakteryjnego.

Ryzyko zachorowania jest zdecydowanie większe, jeśli ktoś z bliskich krewnych również miał lub ma problem z ZZSK.

Jak leczyć zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?

Jeżeli chodzi o zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, leczenie przeprowadza się zwykle dwutorowo – wykorzystując farmakoterapię i fizjoterapię. Najlepiej pod kontrolą wielospecjalistycznego zespołu.

W ramach leczenia farmakologicznego wykorzystuje się np. na przyjmowaniu przeciwzapalnych leków niesteroidowych lub sterydowych. Drugim ważnym sposobem leczenia jest fizjoterapia, w tym fizykoterapia i kinezyterapia. Działania w tym kierunku należy rozpocząć jak najszybciej po rozpoznaniu ZZSK, aby nie dopuścić do długotrwałego unieruchomienia stawów. Interwencja chirurgiczna powinna być traktowana jako ostateczność.

Leczenie ma na celu przede wszystkim:

• poprawę prawidłowej postawy ciała;
• łagodzenie bólu;
• poprawę ruchomości stawów;
• obniżenie sztywności stawów;
• powstrzymywanie stanów zapalnych;
• zwiększenie komfortu życia na co dzień;
• poprawę stanu psychicznego chorego.

W celu wzmocnienia efektów leczenia warto włączyć w nie także zmianę stylu życia chorego i jego codziennych nawyków. 

Kinezyterapia przy ZZSK

Dopasowane przez specjalistę ćwiczenia ruchowa mogą zmniejszać ból oraz sztywność stawów. Dzięki kinezyterapii można skutecznie zapobiegać przykurczom oraz zniekształceniom czy zarastaniu stawów. Zdecydowanie zwiększa się wówczas siła mięśniowa i zdolność oddechowa.

Najskuteczniejsze sporty w przypadku ZZSK to:

•  siatkówka;
• pływanie;
• koszykówka;
• tenis;
• narciarstwo biegowe.

Czego unikać przy ZZSK?

Powszechnie uważa się, że dieta i odpowiedni tryb życia może znacznie pomóc osobom cierpiącym na ZZSK. Choroba może być wynikiem nieprawidłowej pracy układu odpornościowego, należy położyć szczególny nacisk na jego wzmocnienie. Przy układaniu jadłospisu należy wziąć pod uwagę produkty wykazujące działanie przeciwzapalne.

Najlepiej wybierać produkty niskokaloryczne i wspomagające układ nerwowy. Istotne jest także unikanie przewlekłego stresu, który bezpośrednio przyczynia się do rozwoju ZZSK. 

Jak spać z ZZSK?

Sen może być jednym z największych problemów przy zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa. Dolegliwości bólowe mogą nasilać się choćby z powodu używania niewłaściwej pościeli czy podłoża. Należy wybierać materac, który pozwala na utrzymanie kręgosłupa w pozycji prostej, a jednocześnie zachowanie krzywizny „S” podczas leżenia na plecach.

Osoba cierpiąca na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa powinna spać zatem na twardym materacu i korzystać z podkładki pod kręgosłup lędźwiowy. W zmniejszeniu ból może pomóc również terapia cieplna stosowana przed snem.

Pomocne przy leczeniu zapalenia stawów kręgosłupa może być zastosowanie kinezyterapii, fizykoterapii, leczenia uzdrowiskowego, leczenia operacyjnego oraz leczenia farmakologicznego.