Rehabilitacja kolana po rekonstrukcji więzadła kolanowego

Rośnie popularność na wszelkiego rodzaju aktywność fizyczną, a co za tym idzie wzrosła również liczba urazów. Staw kolanowy jest najbardziej eksploatowanym stawem organizmu w wyniku czego stanowi on miejsce częstych problemów. Uszkodzenia stawów kolanowych najczęściej przytrafiają się właśnie osobom aktywnym fizycznie. W zależności od tego z jaką siłą zewnętrzną oddziałujemy na staw oraz jaki jest mechanizm urazu może dojść do naciągnięć, skręceń, stłuczeń, ale także naderwań lub całkowitego zerwania mięśni czy więzadeł.

Staw kolanowy posiada liczne więzadła, które odpowiadają za stabilizację. Głównym stabilizatorem stawu jest więzadło krzyżowe przednie – na jego uraz najbardziej są narażone osoby uprawiające narciarstwo, piłkę nożną czy też koszykówkę, czyli sporty o dużym nasileniu ruchów skrętnych.

Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego jest jednym z najczęstszych urazów w obrębie kolana.

Co może świadczyć o uszkodzeniu więzadła ACL?

– silny ból w momencie urazu z tendencją do stopniowego zanikania,

– uczucie niestabilności i niepewności kolana,

– obrzęk, wysięk,

– krew w płynie stawowym.

W przypadku całkowitego zerwania więzadła kolanowego nie ma możliwości samoistnej regeneracji włókien. Konieczna jest interwencja lekarza, co oznacza najczęściej zabieg rekonstrukcji więzadła lub w przypadku przeciwwskazań leczenie zachowawcze. Przed dokonaniem zabiegu konieczne jest badanie oraz kwalifikacja do zabiegu.

Zabieg rekonstrukcji więzadła polega na odtworzeniu więzadła w celu przywrócenia prawidłowej stabilności stawu w pełnym zakresie ruchu. By odbudować więzadło wykorzystuje się przeszczep własny od pacjenta – ścięgno mięśni półścięgnistego lub smukłego. Pobrany przeszczep mocuje się w kanałach kości piszczelowej i udowej za pomocą kotwic lub śrub.

Ważne jest, aby przed zabiegiem dobrze się przygotować – pomocne tutaj może być zastosowanie rehabilitacji przedoperacyjnej. Ma to na celu przygotowanie stawu kolanowego oraz pacjenta na funkcjonowanie w nowych warunkach. Fizjoterapia przed zabiegiem na celu osiągnięcie pełnego zakresu ruchu zgięcia i wyprostu w stawie kolanowym, redukcję obrzęku i stanu zapalnego, wzmocnienie mięśni w obrębie kończyny dolnej oraz naukę chodu o kulach.

Głównym celem rehabilitacji po rekonstrukcji więzadła jest przywrócenie pełnej ruchomości, koordynacji i siły mięśniowej i również powrót do pełnej sprawności stawu kolanowego. Program rehabilitacji dostosowywany jest indywidualnie do każdego pacjenta. Związane jest to z poziomem aktywności pacjenta. Dobór ćwiczeń oraz ich intensywności zależny jest od wielu czynników w tym najważniejszego – braku bólu podczas ćwiczeń.

Kiedy rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła kolanowego jest niezbędna?

Leczenie zerwanego więzadła kolanowego może być czasochłonne. Często sama rekonstrukcja nie wystarczy, a po zabiegu konieczne jest wykonywanie odpowiednich ćwiczeń, by noga mogła wrócić do stanu sprzed urazu. Zaleca się korzystanie z rehabilitacji w sytuacji, gdy:

• występuje ból,
• pojawia się opuchlizna,
• występuje niestabilność kolana.

Rehabilitacja urazu kolana musi być opracowana z myślą o danym pacjencie. Nie ma więc jej uniwersalnego przebiegu. To specjalista decyduje o tym, jakie rozwiązanie sprawdzi się najlepiej w danym przypadku. Niekiedy stosuje się specjalne ortezy pooperacyjne, a w innym przypadku rezygnuje się z nich i opracowuje zupełnie inne metody działania.

Jak przebiega rehabilitacja po urazie kolana?

Rehabilitacja kolana może rozpocząć się już w szpitalu. Wszystko zależy od tego, w jakim stanie jest noga pacjenta. Trzeba jednak pamiętać, by nie obciążać nadmiernie kości i mięśni. Pierwsze ćwiczenia muszą być odpowiednio delikatne.

Zaleca się, aby na samym początku wykonywać tylko płytkie ruchy zginania stawu kolanowego i biodrowego. Często po urazie kolana pacjenci korzystają z kul, które pozwalają na przemieszczanie się na własnych nogach. Zwykle po wyjściu ze szpitala osoba po kontuzji wciąż ma dość ograniczony zakres ruchu, tego konieczne jest kontynuowanie ćwiczeń u rehabilitanta.

W trakcie leczenia zerwanego więzadła ACL po jego rekonstrukcji wykorzystuje się następujące metody:

• masaże,
• schładzanie stawów,
• chodzenie o kulach,
• mobilizowanie rzepki.

Oprócz tego specjalista dobiera odpowiednie ćwiczenia, które pozwolą na zwiększenie ruchomości w sposób w pełni bezpieczny dla pacjenta. Pełny wyprost stawu kolanowego jest możliwy zwykle w okolicach czwartego-szóstego tygodnia po operacji. Rehabilitacja może trwać jednak dłużej. Organizm każdej osoby ma zupełnie inną  tendencję do zdrowienia, dlatego plan działań musi być spersonalizowany.

Rehabilitacja po rekonstrukcji więzadła kolanowego musi być regularna, ale należy pamiętać, by nie przekraczać częstotliwości wskazanej przez specjalistę. Zazwyczaj jest to 3-4 razy w tygodniu. Nadmierne obciążenie kolana może bowiem powodować dalsze problemy i urazy. Motywacja jest ważna, jednak należy pamiętać o bezwzględnych wskazaniach rehabilitanta. Podczas całego procesu trzeba też być odpowiednio ostrożnym. W kolejnych tygodniach po zabiegu pacjent może bowiem wprowadzać trucht i marsz, jednak w trakcie takich działań nie można doprowadzić do nadmiernego obciążenia kolana.

Dlaczego rehabilitacja kolana po rekonstrukcji więzadła jest tak ważna?

Uraz kolana może niemal całkowicie wykluczyć danego pacjenta z normalnego życia. W wielu przypadkach po rehabilitacji nie można jeździć samochodem, wchodzić po schodach czy uprawiać sportu. Chodzenie również staje się problematyczne. Pominięcie rehabilitacji kolana sprawia, że pacjent nie jest w stanie powrócić do normalnego trybu życia, a nawet staje się bardziej podatny na kolejne kontuzje.

Bez rehabilitacji w trakcie ruchów pacjent może odczuwać przeszywający ból. Niekiedy słyszalne są również chrupoty, co  świadczy o niewłaściwym przemieszczeniu się poszczególnych elementów stawu. Zaniedbanie takiego stanu prowadzi do poważnych kontuzji, a nawet konieczności powtórzenia operacji. Więzadła nie zrastają się same, dlatego ingerencja lekarza w wielu przypadkach jest niezbędna.

Jak długo trwa rehabilitacja kolana po rekonstrukcji?

Rehabilitacja kolana może trwać długo lub krótko, w zależności od uwarunkowań organizmu danego pacjenta. Zwykle jest to nawet od 4 do 6 miesięcy. Po kilku tygodniach można już jednak samodzielnie chodzić, choć podczas niektórych ruchów ból dalej jest odczuwalny. Wiele zależy od motywacji samego pacjenta. W trakcie rehabilitacji konieczne jest bowiem regularne wykonywanie ćwiczeń, zgodnie z zaleceniami specjalisty. Wiele z nich należy realizować nie tylko w trakcie spotkań z rehabilitantem, lecz także w domu. Postępy zależą do częstotliwości ćwiczeń i ich poprawności.

Trzeba jednak pamiętać, że aby leczenie więzadeł w Szczecinie i innych miejscowościach było skuteczne, konieczne jest przestrzeganie zaleceń specjalisty. Warto stawiać na fizjoterapeutów z doświadczeniem, którzy od lat zajmują się podobnymi przypadkami. Nie należy bowiem obciążać kolana przez nawet 3-6 tygodni po operacji. Specjalista musi poinformować o tym pacjenta, ponieważ wpływa to w znacznym stopniu na jego bezpieczeństwo i skuteczność rehabilitacji. Chodzenie jest możliwe jedynie z wykorzystaniem kul i specjalnych stabilizatorów.

Jeśli chodzi o pełne zgięcie, jest ono możliwe już po kilku-kilkunastu dniach po zabiegu. Zależy to od rodzaju operacji, mocowania zrekonstruowanego ścięgna oraz specyfiki danego przypadku. Specjalista na bieżąco monitoruje postępy, a w razie jakichkolwiek problemów może zastosować inne metody działania.

Jakie ćwiczenia wykonuje się w trakcie rehabilitacji kolana?

W trakcie rehabilitacji po urazie kolana wykonuje się różne ćwiczenia, zależne od danego przypadku oraz tempa zwiększania ruchomości. Zwykle są to ruchy:

• bierne z wykorzystaniem szyny,
• bierne z pomocą terapeuty,
• samowspomagane zgięcia w stawie kolanowym,
• izometryczne

Specjalista obserwuje pacjenta i dobiera odpowiednie ćwiczenia do aktualnej sytuacji. Mogą one zmieniać się wraz z postępami w leczeniu, dlatego na każdym spotkaniu działania wyglądają nieco inaczej. Stopień obciążenia stawu po zabiegu również różni się w zależności od specyfiki problemu danego pacjenta. Czasami konieczne jest rozpoczęcie rehabilitacji od bardzo delikatnych ruchów, a kiedy indziej tempo leczenia jest na tyle szybkie, by możliwe było zastosowanie bardziej angażujących ćwiczeń. Na wybór odpowiednich metod wpływają m.in. takie czynniki, jak:

• wiek pacjenta,
• poziom sprawności przed i po zabiegu,
• rozległość urazu,
• czas od wystąpienia urazu do wykonania zabiegu,
• przebieg operacji.

Szczególną uwagę należy poświęcić również miejscu, z którego został pobrany fragment więzadła. To właśnie tam pojawia się bowiem blizna.